قیاس ملایمقیاس ملایم، قیاس مبتنی بر وجود « مناسب ملایم» است. ۱ - تعریفقیاس ملایم، قیاسی است که بر مبنای وجود «مناسب ملایم» تشکیل گردیده است. در این قیاس، « علت جامع » وصفی است که شارع در کلام خود عیناً به علیت آن برای حکم اصل تصریح نکرده است، ولی در کلام دیگری علیت آن وصف را برای حکم دیگری که با «حکم اصل» در جنس اشتراک دارد پذیرفته و به آن تصریح نموده است. ۱.۱ - مثالشارع در حدیثی فرموده است: «لا یزوّج البکر الصغیرة الا ولیها؛ اختیار تزویج ولایت بر تزویج دختر نابالغ باکره با ولی شرعی و قانونی اواست.» [۱]
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۲۰۸.
در این نص، شارع به علت ولایت بر تزویج تصریح نکرده که آیا صغیر بودن است یا باکره بودن اما در سخنی دیگر، صغیر بودن را علت ولایت بر مال دختر نابالغ، ذکر نموده است. و از آن جا که ولایت بر مال، هم جنس ولایت بر تزویج است، از راه این وصف مناسب ملایم معلوم می‌شود که علت ولایت بر تزویج نیز صغیر بودن است، بنابراین حکم اصل به موردی که با آن شباهت داشته باشد از راه قیاس سرایت داده می‌شود و به این قیاس، «قیاس مناسب ملایم» می‌گویند؛ برای مثال، در مورد زن دیوانه که از لحاظ نقصان عقل با صغیره شباهت دارد، حکم به صحت ولایت در تزویج وی می‌شود. ۱.۲ - اختلاف علمای اهل سنتدر تعریف قیاس ملایم اختلاف زیادی میان علمای اهل سنت وجود دارد و به تبع آن، این اختلاف به قیاس مناسب ملایم نیز سرایت نموده است. [۲]
زحیلی، وهبه، اصول الفقه الاسلامی، ج۱، ص (۶۸۸-۶۸۴).
[۴]
آمدی، علی بن محمد، الاحکام فی اصول الاحکام، ج۳، ۴، ص۲۷۰.
[۵]
جناتی، محمد ابراهیم، منابع اجتهاد (از دیدگاه مذاهب اسلامی)، ص۳۰۴.
[۶]
غزالی، محمد بن محمد، المستصفی من علم الاصول (به ضمیمه فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت)، ج۲، ص۲۹۷.
۲ - عناوین مرتبطمناسب ملایم . ۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از «قیاس ملایم »۶۵۹. رده‌های این صفحه : قیاس
|